5 bài học vàng từ “Tâm lý học thành công” của
Carol S. Dweck
Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao một số người dường như luôn tiến
bộ và đạt được thành công, trong khi người khác lại dậm chân tại chỗ? Cuốn sách
“Mindset – Tâm lý học thành công” của Carol S. Dweck có thể chính là
câu trả lời mà bạn đang tìm kiếm. Dweck, với những nghiên cứu sâu sắc và cách
tiếp cận đột phá, đã làm sáng tỏ cách tư duy của chúng ta ảnh hưởng đến thành
tích và thành công. Trong bài viết này, Blog sách hay của Nhà sách trực tuyến Pibook.vn sẽ tổng hợp 5 bài học
quan trọng từ cuốn sách, giúp bạn phát triển tư duy phát triển và khai phá toàn
bộ tiềm năng của mình.
1. Tư duy cố định: Rào cản lớn đối với phát triển cá nhân
Trong cuốn sách “Tâm lý học thành công” của
Carol S. Dweck, một trong những bài học quan trọng là về “tư duy cố định”.
Đây là quan niệm rằng khả năng của một người được định sẵn và không thể thay đổi.
Những người có tư duy này tin rằng tài năng bẩm sinh là yếu tố quyết định thành
công, và nếu thiếu năng khiếu tự nhiên, họ sẽ không bao giờ tiến bộ.
Một ví dụ điển hình là cách các công ty như Enron và
McKinsey tuyển dụng nhân sự. Họ ưu tiên những người được coi là “có tố chất” và
ít tập trung vào đào tạo thêm, kỳ vọng rằng những nhân viên này sẽ ngay lập tức
nâng cao hiệu quả công việc. Tuy nhiên, do được đánh giá là tài năng vượt trội,
họ thường không được đào tạo thêm và thiếu cơ hội phát triển kỹ năng mới.
Kết quả là, những nhân viên này thường phải đối mặt với sự
đánh giá nghiêm khắc từ cấp trên. Nếu một nhân viên không hoàn hảo ngay từ đầu,
họ dễ bị coi là không có tiềm năng và bị cho nghỉ việc.
Những người có tư duy cố định thường tự đánh giá và đánh giá
người khác một cách nhanh chóng và cứng nhắc, tin rằng mọi người luôn xem xét họ.
Điều này khiến họ luôn tìm kiếm sự chấp thuận và xác nhận từ bên ngoài.
Trong tư duy cố định, mỗi sai lầm hay thất bại đều là mối đe
dọa đối với giá trị bản thân. Vì vậy, việc chuyển đổi sang tư duy phát triển –
tin rằng khả năng có thể cải thiện qua nỗ lực và học hỏi – là cực kỳ quan trọng
để mở ra cơ hội phát triển và thành công bền vững.
2. Tư duy cố định tìm kiếm sự chấp thuận; Tư duy phát triển
tìm kiếm sự tiến bộ
Trong thế giới kinh doanh, có hai loại tư duy chính: tư duy
cố định và tư duy phát triển. Những người có tư duy cố định, như Lee Iacocca,
thường tìm kiếm sự chấp thuận của người khác và chú trọng vào việc duy trì hình
ảnh cá nhân hơn là sự thành công của công ty. Ngược lại, những người có tư duy
phát triển, như Lou Gerstner, tập trung vào việc phát triển bản thân và cả nhóm
để đạt được thành công.
Lee Iacocca trở thành Giám đốc điều hành của Chrysler Motors
khi công ty đang gặp khó khăn và đã sử dụng kỹ năng của mình để vực dậy công
ty. Tuy nhiên, khi đã đạt được thành công, ông trở nên tự mãn và bắt đầu tập
trung vào hình ảnh cá nhân hơn là tiếp tục phát triển công ty. Tư duy cố định
này dẫn đến sự thiếu tiến bộ và cuối cùng cản trở sự phát triển của Chrysler.
Trái lại, Lou Gerstner tiếp quản IBM vào một thời điểm quan
trọng trong lịch sử công ty và ngay lập tức bắt tay vào việc xây dựng văn hóa
làm việc nhóm và phát triển. Ông phá vỡ hệ thống phân cấp cứng nhắc và nhấn mạnh
tầm quan trọng của sự giao tiếp và hỗ trợ lẫn nhau giữa các nhân viên. Tư duy
phát triển này đã giúp ông dẫn dắt IBM đến thành công lâu dài.
Rõ ràng là tư duy phát triển là một cách tiếp cận hiệu quả
hơn trong thế giới kinh doanh vì nó cho phép bạn tiếp tục cải tiến và đạt được
thành công bền vững. Việc nhận ra và chuyển đổi từ tư duy cố định sang tư duy
phát triển có thể mở ra những cơ hội lớn cho sự phát triển cá nhân và tổ chức.
3. Người có tư duy cố định tránh khó khăn, người có tư duy
phát triển đón nhận thử thách
Nếu bạn mang trong mình tư duy cố định, bạn có thể tránh né
những tình huống khó khăn vì sợ bị thất bại và bị cho là kém cỏi. Lối suy nghĩ
này hạn chế khả năng tự cải thiện và phát triển của bạn. Ngược lại, những người
có tư duy phát triển lại chấp nhận thử thách và coi chúng là cơ hội để học hỏi
và tiến bộ.
Nghệ sĩ violin Nadja Salerno-Sonnenberg là một ví dụ điển
hình. Mặc dù được giới phê bình khen ngợi, nhưng khi gặp phải những thử thách mới,
cô trở nên sợ hãi việc thất bại và từ bỏ việc luyện tập. Tư duy cố định đã khiến
cô tự hạn chế bản thân, ngăn cản sự tiến bộ vì lo sợ mắc sai lầm.
Ngược lại, nam diễn viên Christopher Reeve, sau khi bị liệt
do tai nạn, là minh chứng cho tư duy phát triển. Dù phải đối mặt với khó khăn
to lớn, Reeve không chấp nhận bỏ cuộc. Anh đã làm việc không ngừng nghỉ để phục
hồi khả năng vận động. Nhờ sự kiên trì và quyết tâm, anh đã đạt được những tiến
bộ mà nhiều người không ngờ tới.
Tóm lại, những người sở hữu tư duy cố định thường né tránh
thử thách để bảo vệ hình ảnh bản thân. Trong khi đó, những người có tư duy phát
triển lại đón nhận khó khăn và biến chúng thành cơ hội để phát triển và cải thiện.
Chuyển từ tư duy cố định sang tư duy phát triển có thể mở ra những cánh cửa mới
và giúp bạn đạt được những thành công lớn hơn trong cuộc sống.
4. Suy nghĩ của chúng ta bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi những hình
mẫu từ thuở nhỏ
Tư duy của một người bắt đầu hình thành ngay từ khi họ chào
đời. Trẻ sơ sinh vốn có bản năng học hỏi và phát triển, nhưng người lớn xung
quanh đóng vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng hoặc hạn chế tư duy này.
Cha mẹ là những hình mẫu quan trọng, ảnh hưởng lớn đến cách con cái phát triển
tư duy.
Những bậc cha mẹ có tư duy phát triển khuyến khích con cái
khám phá và học hỏi. Ngược lại, những cha mẹ có tư duy cố định có thể phán xét
và giới hạn khả năng của con mình. Điều này có thể thấy rõ qua hành vi của trẻ
nhỏ. Ví dụ, trẻ có tư duy phát triển thường sẵn sàng giúp đỡ bạn bè, trong khi
trẻ có tư duy cố định có thể cảm thấy khó chịu trước những tình huống tương tự.
Giáo viên cũng đóng vai trò không nhỏ trong việc định hình
tư duy của trẻ. Những giáo viên tin vào tiềm năng của học sinh sẽ thúc đẩy tư
duy phát triển, trong khi giáo viên tin rằng khả năng của học sinh là cố định sẽ
củng cố tư duy cố định. Kết quả có thể thấy qua thành tích và thái độ học tập của
học sinh. Học sinh có tư duy phát triển thường tiến bộ và ham học hỏi, trong
khi học sinh có tư duy cố định dễ cảm thấy trì trệ và tự ti.
Tóm lại, tư duy của chúng ta không phải là bất biến và có thể
thay đổi suốt đời. Đặc biệt, thời thơ ấu là giai đoạn quan trọng khi chúng ta
chịu ảnh hưởng lớn từ những hình mẫu xung quanh. Việc nhận thức và điều chỉnh
tư duy có thể mở ra nhiều cơ hội phát triển cho mỗi người.
5. Bất kỳ ai cũng có thể rèn luyện tư duy phát triển
Khi đánh giá khả năng và tài năng của bản thân, chúng ta dễ
mắc kẹt trong tư duy cố định. Chúng ta thường nghĩ rằng tài năng là bẩm sinh và
không thể thay đổi. Tuy nhiên, cách suy nghĩ này giới hạn khả năng phát triển
và ngăn cản chúng ta đạt được tiềm năng thực sự.
Tin vui là chúng ta có thể rèn luyện bộ não để suy nghĩ theo
hướng phát triển. Điều này có nghĩa là thay vì coi sai lầm và thất bại là bằng
chứng cho thấy mình kém cỏi, chúng ta có thể coi đó là cơ hội để học hỏi và tiến
bộ. Chẳng hạn, nếu bạn làm rơi một chiếc đĩa, thay vì tự chỉ trích là “Mình thật
vụng về”, bạn có thể nghĩ “Mình sẽ dọn dẹp và sẽ cẩn thận hơn lần sau”.
Sự thay đổi nhỏ trong quan điểm như vậy có thể mang lại tác
động lớn đến cách chúng ta đối mặt với thử thách và thất bại. Điều quan trọng
là hiểu rằng tư duy phát triển không yêu cầu từ bỏ hoàn toàn tư duy cố định. Chúng
ta vẫn có thể có những lúc cảm thấy mình chưa đủ giỏi trong một lĩnh vực nào
đó, nhưng nếu sẵn sàng đón nhận cơ hội phát triển, chúng ta sẽ tự hoàn thiện bản
thân.
Lần tới khi bạn cảm thấy “Mình không giỏi việc này”, hãy thử
thay đổi suy nghĩ thành “Mình có thể học hỏi và cải thiện trong lĩnh vực này”.
Bạn sẽ ngạc nhiên về mức độ phát triển và thành tựu mà mình có thể đạt được khi
áp dụng tư duy phát triển.
Tổng hợp: Thanh Nhã
